AUTYZM- czynniki ryzyka, dieta i suplementacja diety

​Spektrum zaburzeń autystycznych (autism spectrum disorders, ASD) to kompleksowe zaburzenia rozwojowe objawiające się najczęściej w pierwszych trzech latach życia dziecka, obejmujące schorzenia zaliczane do grupy symptomów PDD (Pervasive Developmental Disorders). Częstość występowania ASD na świecie stale rośnie. Szacuje się, że rocznie, co najmniej 10-20 na 10 tysięcy dzieci rodzi się z autyzmem. Schorzenie to występuje 4 razy częściej u chłopców. 

Przypuszcza się, iż na rozwój choroby ma wpływ kombinacja działania czynników, zarówno genetycznych, jak i środowiskowych. Znaczenie w rozwoju autyzmu mogą mieć również zaburzenia metaboliczne ze strony układu pokarmowego. U części pacjentów diagnozuje się upośledzone trawienie kazeiny i glutenu w świetle jelita i zwiększone wchłanianie do krwiobiegu niecałkowicie zhydrolizowanych peptydów, które mogą zaburzać pracę układu nerwowego. W ASD często obserwuje się tzw. zespół cieknącego jelita, który spowodowany jest uszkodzeniem śluzówki jelit, stanem zapalnym i przerostem nieprawidłowej flory bakteryjnej, w wyniku czego następuje zaburzenie motoryki pracy jelit. Do innych objawów, ze strony układu pokarmowego, towarzyszących chorobie, można zaliczyć niskie wydzielanie soku żołądkowego oraz zmniejszenie aktywności disacharydaz w soku jelitowym. Rozległe objawy ze strony układu pokarmowego u pacjentów z ASD, sugerują na potrzebę wprowadzenia, do rutynowego leczenia, terapii żywieniowych. Odpowiednie żywienie może prowadzić do łagodzenia objawów, zarówno trawienno-metabolicznych, jak i psychicznych. 

Przebieg ciąży, a ryzyko wystąpienia ASD... 
Występowanie i nie leczenie zaburzeń metabolicznych w czasie ciąży, takich jak:
    cukrzyca typu 2,
    nadciśnienie tętnicze,
    otyłość,
może być związane z występowaniem zaburzeń ze spektrum autyzmu u dziecka.
​Ryzyko wystąpienia autyzmu i innych zaburzeń rozwojowych istotnie wzrasta, jeżeli matka dziecka jest otyła lub cierpi na cukrzycę typu 2. 

Monitorowanie stanu odżywienia pacjentów z ASD
Oprócz rozwoju otyłości, pacjentom grozi niedożywienie związane z niedostateczną podażą energii wraz z dietą oraz problemy spowodowane nieprawidłowym wchłanianiem składników odżywczych w jelitach i niestrawnością. Wszelkie odchylenia od prawidłowego stanu odżywienia tj.: nadwaga, otyłość, wyniszczenie, powinny być sygnałem dla lekarza do podjęcia kroków w zakresie leczenia dietetycznego. 
W badaniach dotyczących oceny sposobu żywienia i stanu odżywienia dzieci z autyzmem stwierdzono, że co trzecie badane dziecko miało niedowagę, pomimo wystarczającej podaży energii wraz z dietą. Całodzienne racje pokarmowe badanych dzieci nie zawierały odpowiednich ilości błonnika pokarmowego, wapnia, potasu, żelaza, oraz witaminy D.
Autyzm do niedawna uznawany był za chorobę związaną wyłącznie z ośrodkowym układem nerwowym. Nie brano pod uwagę innych zaburzeń współistniejących z tym schorzeniem, takich jak dysfunkcje układu pokarmowego i immunologicznego. W rezultacie pacjentów kierowano do psychiatrów i terapeutów. Wynikiem leczenia były długotrwałe problemy żołądkowo-jelitowe, które często przekształcały się w stan chorobowy, trwający przez całe życie pacjenta.
Dysfunkcje ze strony układu pokarmowego występują częściej u dzieci z objawami ASD, aniżeli w grupie dzieci rozwijających się w sposób typowy. Problem  stanowi również diagnoza pierwszych objawów, ponieważ większość dzieci autystycznych nie potrafi przekazać rodzicom czy opiekunom, informacji dotyczących dyskomfortu spowodowanego zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi. Testy przeprowadzone przez Autism Treatment Network (ATN) wskazują, iż zaburzenia żołądkowo-jelitowe pojawiają się u prawie połowy dzieci z ASD, a częstość ich występowania zwiększa się wraz z wiekiem. Odpowiednia ocena stanu odżywienia pacjenta oraz leczenie dietetyczne objawów ze strony układu pokarmowego może przynieść duże korzyści w wyciszeniu objawów choroby.

W leczeniu autyzmu niezwykle istotne jest odpowiednie dopasowanie rodzaju diety oraz warunków jej stosowania do danej osoby. Odpowiednia interwencja dietetyczna pozwala na szybkie złagodzenie objawów choroby i powinna być stosowana jako terapia uzupełniająca leczenie farmakologiczne. Ograniczenie spożycia niektórych produktów spożywczych oraz potraw związane jest ze zmniejszonym występowaniem licznych zaburzeń ze strony układu pokarmowego u pacjentów, takich jak: stany zapalne jelit, nietolerancje i alergie pokarmowe, zakażenia biologiczne oraz infekcje wirusowe.
W leczeniu wspomagającym mogą być stosowane następujące rodzaje diet: 
dieta   eliminacyjna 
Dieta eliminacyjna opiera się na ograniczeniu lub całkowitym usunięciu z diety produktów spożywczych i potraw, które negatywnie wpływają na organizm pacjenta autystycznego. Najczęściej są to produkty wywołujące nietolerancje lub alergie pokarmowe. Dieta opiera się nie tylko na wykluczeniu produktu będącego głównym źródłem danego składnika uczulającego ale także wszystkich tych produktów, w których skład dana substancja może wchodzić. Dieta eliminacyjna powinna być stosowana pod kontrolą lekarza i dietetyka, ze względu na możliwość pojawienia się niedoborów pokarmowych.
dieta bezglutenowa i bezkazeinowa 
Dieta eliminująca gluten i kazeinę jest bardzo często punktem wyjścia na drodze leczenia dietetycznego pacjentów autystycznych. Wymaga ona całkowitego usunięcia z diety produktów będących głównym źródłem glutenu (pszenica, żyto, jęczmień, owies), a także tych produktów spożywczych, które zawierają jego śladowe ilości.
Z diety należy wyeliminować kazeinę, będącą głównym białkiem mleka krowiego oraz wszystkich produktów mlecznych. Całkowite usunięcie z diety mleka i produktów mlecznych, w tym nabiału wiąże się z niedostateczną podażą wapnia, stanowiącego główny budulec kości i zębów w diecie dzieci. Alternatywą są produkty wytwarzane z mleka koziego i owczego, mające zbliżony skład do mleka krowiego, aczkolwiek one również mogą być źródłem alergenów. 
DIETA ELIMINACYJNA FEINGOLD’A 
Przyczyną większości zaburzeń emocjonalnych (zaburzenia uwagi, skupienia, nadpobudliwość) u dzieci w wieku przedszkolnym jest nieprawidłowe odżywianie, które opiera się głównie na produktach zawierających barwniki, sztuczne aromaty i substancje konserwujące. 
Dieta Feingolda jest przydatna w leczeniu objawów autyzmu i zaleca systematyczne wyłączanie z codziennych posiłków dodatków, barwników i konserwantów. Oparta jest na eliminowaniu z diety dziecka wszystkich produktów zawierających szkodliwe substancje, dodatki do żywności i wzmacniacze smaku. 
DIETA KETOGENNA
Dieta ketogenna to wysokotłuszczowa i niskowęglowodanowa dieta, stosowana w leczeniu dzieci z lekooporną padaczką. Klasyczna dieta ketogennta dostarcza około 75% energii z tłuszczów, natomiast pozostała ilość energii pochodzi z białek i węglowodanów. Należy podkreślić fakt, iż wprowadzenie diety ketogennej do codziennego jadłospisu wymaga dużego doświadczenia zarówno lekarza jak i dietetyka. Podczas trwania diety wymagane są regularne badania biochemiczne, które pozwalają monitorować stężenie ciał ketonowych w surowicy krwi. 
DIETA NISKOSZCZAWIANOWA (LOW OXALATE DIET, LOD)     
Źle funkcjonujący system gastro-jelitowy produkuje substancje, które mogą upośledzać rozwój neurologiczny dziecka i powodować zaburzenia w pracy układu nerwowego. Dopuszczalne dzienne spożycie (ADI) szczawianów w diecie dorosłej osoby wynosi 250 mg/dzień. W krajach zachodnich dzienne spożycie szczawianów u osób odżywiających się w typowy zachodni sposób może wynosić nawet do 1000 mg/dzień. Pacjenci z zaburzeniami autyzmu powinni ograniczać spożycie szczawianów do 40-50 mg/dzień. 

 SUPLEMENTACJA DIETY W ASD
Włączanie do leczenia autyzmu suplementacji diety wymaga wcześniejszej konsultacji z lekarzem oraz dietetykiem. Poprawa stanu odżywienia pacjentów powinna być początkową strategią w leczeniu ASD. Z uwagi na występujące liczne zaburzenia neurobehawioralne oraz zaburzenia żołądkowo-jelitowe (zaburzenia trawienia, dysbioza jelitowa, zaburzenia w funkcjonowaniu jelit itd.) suplementy mogą wpływać pozytywnie na przebieg choroby. 
Suplementy, które mogą wpłynąć na ASD:
- kwasy tłuszczowe omega-3 
​- witamina B6 i magnez 
- witamina D 
- probiotyki