Rola witaminy D w patofizjologi zaburzeń powstających w przebiegu PCOS

​Zespół policystycznych jajników (PCOS) jest najczęściej występującą endokrynopatią u kobiet w wieku rozrodczym. 
Częstymi zaburzeniami w PCOS są insulinoopornosc oraz hiperinsulinemia, które odpowiadają za zwiększone ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 u kobiet z PCOS oraz niepłodność wyrażoną problemami z zajściem w ciążę lub jej donoszeniem. Badania prowadzone w ostatnim czasie przez naukowców sugerują związek pomiędzy występowaniem niedoborów witaminy D a występowaniem wielu objawów PCOS. 

Witamina D jest wytwarzana w skórze z 7- dehydrocholesterolu i dostarczana z dietą oraz suplementami. Synteza witaminy D w skórze jest warunkowana przez wiele czynników, np.: szerokość geograficzną, porę roku, warunki atmosferyczne, sposób ubierania się, stosowanie kremów z filtrem. Intensywność skórnej syntezy witaminy D stopniowo obniża się z wiekiem, a ilość wytworzonej witaminy D zależy od powierzchni skóry eksponowanej na słońce. 

Witamina D jest także dostarczana wraz z dietą, choć jest niewiele jej dobrych źródeł. Najlepszym źródłem tej witaminy są: mleko, masło, ryby i niektóre grzyby. Średnio z dietą w krajach europejskich dostarczane jest 2,5-4,0 mcg wit D/dobę, co stanowi zaledwie 3-5% dziennego zapotrzebowania. Dlatego niedobory witaminy D stają się coraz bardziej powszechne. 

Niedobór witaminy D zaburza funkcje wszystkich układów organizmu oraz z większa ryzyko wystąpienia chorób przewlekłych: nowotworów, chorób układu krążenia, chorób autoimmunologicznych, chorób zakaźnych, depresji, przewlekłych zespołów bólowych. 

Receptory witaminy D są zlokalizowane w różnych tkankach, w tym także w jajnikach. W tkance jajnikowej kalcitriol stymuluje produkcję progesteronu, estradiolu i estronu. Wiele badan naukowych sugeruje związek niedoboru witaminy D z objawami PCOS, takich jak: insulinoopornosc, hirsutyzm, niepłodność. 

Uważa się, że witamina D wpływa na rozwój PCOS poprzez transkrypcję genów, a modulacja hormonalna wpływa na metabolizm insuliny oraz regulacje płodności. Niedobór witaminy D powoduje wzrost produkcji parathormonu, który niezależnie towarzyszy PCOS, niepłodności z braku owulacji oraz wzrostowi stężenia testosteronu. 
Badania sugerują, że połączenie niedoboru witaminy D oraz niedoboru wapnia w diecie może w znacznym stopniu odpowiadać za zaburzenia miesiączkowania w PCOS. 

W wielu badaniach wykazano, iż u kobiet z PCOS występuje niskie stężenie witaminy D, przeciętnie od 11 do 31 ng/ml, przy czym większość wartości odnotowuje się na poziomie <20 ng/ml. Niedobór witaminy D wpływa na zahamowanie dojrzewania pęcherzyków jajnikowych u kobiet z PCOS, czego efektem są zaburzenia miesiączkowania i płodności. 

Suplementacja diety witaminą D u kobiet z PCOS jest korzystna i uzasadniona. Specjaliści sugerują aby dzienna dawka witaminy D wynosiła od 1500- 2000 IU (nie przekraczać 4000 IU) dla osób dorosłych, celem osiągnięcia stężenia w surowicy krwi ok 30 ng/ml. Wyniki badań opisują pozytywny wpływ stosowania witaminy D na poprawę płodności oraz zaburzenia metaboliczne, towarzyszące PCOS. 

Najlepsze źródła pokarmowe witaminy D: 

• ryby morskie (śledź, łosoś, makrela, tuńczyk) 
• jajka,
• pełne mleko i produkty mleczne,
• oleje roślinne,
• wątroba,
• sery dojrzewające​